طراحی و تبیین مدل سازمان هولوگرافیک (مورد مطالعه؛ دانشگاه پیام نور)

در دنیای آشوبناک امروزی توجه به تغییر و یادگیری نحوه مدیریت آن بسیار ضروری است. تناسب تنوع و پیچیدگی درون سیستم با محیط و افزایش اجزاء و واحدهای سازمان موجبات ارتقاء یادگیری را فراهم می کند. سازمان ها جهت پاسخگویی به شرایط محیطی، آزادی عمل و حفظ انعطاف مجبورند گروههای کاری خودگردان را فعال نموده و قدرت بازآفرینی و خودسازماندهی را افزایش دهند. خودگردان شدن واحدها و استقلال آنها می تواند در آینده سازمان ها را به دلیل غیرمتمرکز شدن امور با چالش هایی روبرو سازد، لذا سازمان ها مجبورند در جستجوی سازوکارهایی باشند که به مدد آنها یادگیری و الزامات آن افزایش یابد و ویژگی های کل در یکایک اجزاء متبلور گردد تا هر جزء آینه تمام نمای کل باشد. روش طراحی و تبیین سازمان های هولوگراف روشی است که برای سازمان ها امکان رسیدن به هدف مذکور را فراهم می آورد. بنابراین هدف اصلی تحقیق حاضر طراحی مدل سازمان هولوگراف به کمک شناسایی عوامل مؤثر در آن و بررسی میزان سنخیت دانشگاه پیام‏نور با مدل نهایی سازمان هولوگراف می باشد. سازمان هولوگراف سازمانی است که در آن کیفیت کل وهمچنین قابلیت یادگیری درکلیه اجزاء متبلور است به گونه ای که سیستم توانایی خودسازماندهی و بازآفرینی رابه طور پیوسته داراست. حال، سؤال اصلی آن است که چگونه می¬توان مدل مفهومی چنین سازمانی را طراحی و تبیین نمود؟ در پاسخ به این پرسش اصلی، رویکرد ترکیبی رساله (کمّی و کیفی)، شکل گرفت. روش تحقیق از نظر ماهیت اکتشافی، از نظر هدف بنیادی¬ـ کاربردی و از نظر روش توصیفی- پیمایشی می باشد. در این تحقیق ابتدا عوامل و ویژگی¬های اصلی سازمان هولوگراف از عمق ادبیات تحقیق و مبانی نظری و مصاحبه¬های اکتشافی استخراج و سپس به کمک تکنیک دلفی و با استفاده از نقطه¬نظرات خبرگان و امتیازدهی به بیست¬وسه عامل مستخرج، از طریق تحلیل عاملی اکتشافی و تجزیه¬تحلیل مؤلفه¬های اصلی، پنج مؤلفه جدید شناسایی و نام¬گذاری ¬گردید. این مؤلفه¬ها توانست 056/87% از عوامل مؤثر بر طراحی سازمان هولوگراف را پوشش ¬دهد. جهت طراحی و تدوین مدل و شناسایی روابط میان مؤلفه‏‏ها ‏از روش کمّی مدل¬سازی ساختاری تفسیری(ism) استفاده گردید. سپس به کمک پرسشنامه محقق‏ساخته، مدل مفهومی در دانشگاه پیام‏نور مورد آزمون قرار گرفت(سنخیت‏سنجی). برای تأیید روایی ابزار تحقیق از خبرگان امر و هم‏خوانی با مبانی نظری و جهت اطمینان بیش-تر و تأیید قطعی روایی از روش کمّی جدول واریانس تبیین شده جامع استفاده گردید. پایایی ابزار نیز با ضریب آلفای کرونباخ برابر با «964/0» مورد تأیید قرار گرفت. داده¬ها توسط آزمون¬های آماری توصیفی، آزمون t تک نمونه(آزمون میانگین یک جامعه)، تحلیل عاملی تأییدی، آزمون کای¬اسکویر، مقدار آماره ریشه میانگین توان دوم خطای تقریب، میزان بار عاملی و ضریب تعیینr^2 و با استفاده از نرم افزارهای اس پی اس اس و لیزرل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته¬های تحقیق نشان داد که مؤلفه¬های مدل با یکدیگر ارتباط یک¬سویه داشته و مؤلفه محیط کل¬گرا بیشترین تأثیرگذاری را بر سایر مؤلفه¬ها دارد.با توجه به نتایج تحلیل های آماری صورت گرفته، در دانشگاه پیام‏نور به جز مؤلفه ظرفیت¬سازی پویا(t= -1/111 و مقدار میانگین 8/5)، چهار مؤلفه دیگر(محیط کل¬گرا، سرمایه انسانی کارآمد، خودمدیریتی فزاینده و ساختار هوشمندانه)با مدل سازمان هولوگراف سنخیت دارد و در این مورد پیشنهاد ‏گردید مسوولین و صاحبان اندیشه از مکانیسم هایی مانند یادگیری دوحلقه¬ای، توسعه تیم¬های کاری، تفکر سیستمی و هم¬افزایی جهت افزایش مؤلفه ظرفیت¬سازی پویا در دانشگاه پیام‏نور استفاده کنند.